frederik ruysch

• muayehanesinde ölüler korosu konuşturan hollandalı anatomist(1638 - 1731 )
  koro der ki:
  
  ey tek edebi olan dünyada
  her canlı varlığın yöneldiği ölüm sende dinlenir bizim
  ruhtan yoksun varlığımız
  hoşnut değil ama kurtulmuş
  eski acıdan . götürüyor
  bilinmeze bu ağır düşünce bizi
  karmakarışık akıldaki koyu bir gece gibi
  tükendiğini hissedior çorak ruh
  umutlanma arzulama gücünün
  kurtuluyor böylece acıdan korkudan
  ve eriyor boş ağır
  ve sıkıntısız zaman
  yaşadık: bir süt çocuğunun ruhunda
  korkunç bir larvadan
  ya da korkulu bir rüyadan
  nasıl karanlık bir anı kalırsa
  öyle kalıyor bizde bu anısı da
  hayatımızın. ama anı uzaktır
  korkudan. ne olduk?
  ne oldu yaşam adını alan
  o acı zaman parçası?
  bizim düşüncemize göre bugün
  yaşam gizemli hayranlık verici
  ve görünmektedir bilinmeyen ölüm
  canlıların onu düşündüğü gibi
  nasıl kaçıyorsa ölümde yaşarken
  öyle kaçıyor şimdi de yaşam ateşinden
  bizim bilinmyen varlığımız
  hoşnut değil ama emin
  yazgının engellediğinden
  mutlu olmasının ölümlülerin ve ölülerin
  
  leopardi
• frederick ruysch ile mumyalarının konuşması, giacomo leopardi’nin 1824 yılında yazdığı operette morali ‘de( hisseli kıssalar ) 6 sayfalık kısa bir metindir. giacomo leopardi bu bölümde ölüm ânını acı değil zevk kaynağı olarak gösterir. bu konuşmanın başındaki şiir giacomo leopardi’nin en önemli yapıtlarından biridir. ruysch mumyaya ölüm anında bedeninizde ve ruhunuzda nasıl hisler duydunuz diye sorar. mumya, tam ölüm anını farketmedim der. ruysch nasıl farketmezsin der. mumya ise sen ne kadar dikkat etsen de, uyumaya başladığını fark etmiyorsan öyle der. burada ölüm anı uykuya dalma sürecine benzetilir. ölüm acı verici bir şey olarak değil, zevkli bir şey olarak sunulur metinde.
  
  mumya: hisseden kişi farkına varmıyorsa , nasıl bir acıdır bu?
  
  ruysch: her durumda , herkes ölüm hissinin son derece acı verici olduğu kanısında.
  
  mumya: sanki ölüm, tam karşıtı değil de, bir hismiş gibi.
  
  ruysch: gene de, ruhun doğası konusunda epikurosçuların görüşünü benimsiyenler kadar genel kanıda olanlar, hepsi ya da büyük bir bölümü benim söylediğime katılıyor; bir başka deyişle, ölümün doğası gereği ve kıyas kabul etmeyecek ölçüde keskin bir acı olduğuna inanıyorlar.
  
  mumya: öyleyse, aranızdan herhangi birine sor: insan, yasamşal işlevlerinin uyku, uyuşma, bayılma veya herhangi bir nedenle az ya da çok kesintiye uğradığı ânı fark etme yetisinden yoksunsa , aynı işlevlerin bütünüyle, üstelik kısa bir süre için değil , sürekli olarak durduğu ânı nasıl fark edecektir? bunun da ötesinde , yaşama özgü bir his ölümde varlığını nasıl sürdürebilir? daha doğrusu, nasıl olur da ölüm doğası gereği, yaşama özgü bir his olabilir? hissetme yeteneği zayıf düşüp azalmakla kalmayıp, yitip gidecek kadar asgari bir şeye indirgendiğinde, kişinin güçlü bir his duyabiliceğini mi düşünüyorsunuz? bakın! çok ağır ve acı çektiren hastalıklardan ölenler bile, ölüm yaklaştığında, son nefeslerini vermeden az ya da çok önce sakinleşip rahatlarlar; böylece iyice azalan yaşamlarının artık acı çekmeye yeterli olmadığını, dolayısıyla acının yaşamdan önce sona erdiğini görebiliriz. her kim ölüm ânında acı çekerek öleceğini düşünüyorsa, ona bizim adımıza bunu söyleyebilirsin.^{* * *}
• anatomide kullanılan gövde parçalarını bozulmadan saklayabilmenin bir yolunu bulan ama bunu açıklamayan enteresan bir anatomi bilgini. ruysch zarı adı verilen koroidea'nın iç tabakasını da keşfetmiş. neyse ki bunu gizlememiş.